นักวิชาการวิศวกรรม มช.ท้วงหลัง กสม.ทำหนังสือถึงนายกฯ ให้ทบทวนเนื้อ 3 ฝายกลางน้ำปิง ที่เป็นต้นเหตุสำคัญกีดขวางทางน้ำทำเสี่ยงน้ำท่วม
เชียงใหม่ 11 ก.ย.- ทันทีที่มีข่าวว่ากรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.)มีหนังสือที่ สม 1400/45 เรื่อง ข้อเสนอแนะกรณีการรื้อหรือปรับปรุงฝายพญาคำ ฝายหนองผึ้งและฝายท่าวังตาล(แม่น้ำปิง) จังหวัดเชียงใหม่ ลงวันที่ 4 กันยายน 2568 แจ้งสภาพปัญหากรณีดังกล่าวและข้อเสนอแนะไปยังนายกรัฐมนตรีเพื่อนำเสนอ ครม. พิจารณาและมอบหมายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการให้มีผลในทางปฏิบัติ (1) ทบทวนโครงการรื้อฝ่ายเก่าทั้ง 3 แห่ง ตามแผนการแก้ไขปัญหาเชิงโครงสร้างพื้นฐาน (แม่น้ำปิง) ระยะเร่งด่วนโดยมอบหมายให้จังหวัดเชียงใหม่จัดตั้งคณะทำงานที่ประกอบด้วยหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง ตัวแทนชุมชนผู้ใช้น้ำ ภาคประชาสังคม ภาควิชาการ และผู้ได้รับผลกระทบจากน้ำท่วม ในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกัน เพื่อรับฟังความคิดเห็นของประชาชนและขับเคลื่อนการแก้ไขและ(2)ให้กระทรวงคมนาคมแก้ปัญหาบุกรุกริมน้ำปิง หลังลงพื้นที่ตรวจสอบข้อมูลตามที่ประชาชนได้ทำหนังสือร้องเรียน กสม.
รศ.ชูโชค อายุพงศ์ หัวหน้าศูนย์ความเป็นเลิศด้านการจัดการภัยพิบัติทางธรรมชาติ(CENDiM) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เผยผ่านเฟสบุ๊คส่วนตัวว่า ทำไมต้องปรับสภาพฝายหินทิ้งในแม่น้ำปิงเขตเมืองเชียงใหม่ หลังทราบข่าว ประธาน กสม. มีหนังสือถึงนายกรัฐมนตรี ขอให้ทบทวนการรื้อฝายพญาคำ ฝายหนองผึ้งและฝายท่าวังตาล จ.เชียงใหม่ เพื่อป้องกันผลกระทบต่อกลุ่มผู้ใช้น้ำและมรดกทางวัฒนธรรม ในฐานะที่ผมเป็นอาจารย์สอนวิศวกรรมชลศาสตร์ มาหลายสิบปี และตามหลักวิชาการที่เป็นวิทยาศาสตร์ ขอยืนยันว่า ฝายหินทิ้ง 3 แห่ง ในแม่น้ำปิงเขตเมืองเชียงใหม่ เป็นสิ่งกีดขวางทางน้ำทำให้น้ำยกระดับสูงกว่าปกติเป็นอย่างมาก และเป็นตัวเร่งการตกตะกอน ฝายพญาคำดั้งเดิมเป็นฝายไม้ไผ่ มีการเสื่อมสภาพตามเวลาในรอบปี ต้องมีการซ่อมเสริมทุกปี ที่เรียกว่ากิจกรรมการตีฝายและความเป็นฝายไม้ไผ่นี้เอง เมื่อน้ำหลาก ก็พังไปตามแรงน้ำ ทำให้ฝายไม่ได้เป็นสิ่งกีดขวางลำน้ำ เมื่อไม่กี่สิบปีที่ผ่านมา ฝายทั้งสามแห่งได้ถูกเปลี่ยนมาทำเป็นฝายถาวรโดยใช้หินทิ้ง ไม่เสื่อมสภาพตามรอบฤดูกาล ทำให้เกิดการกักตะกอนและระดับน้ำยกตัวสูงขึ้นด้านหน้าฝายและไม่นับว่าเป็นฝายโบราณแบบดั้งเดิมและไม่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรม
ตั้งแต่ปี 2556 ประตูระบายน้ำท่าวังตาลสร้างเสร็จ เพื่อทดแทนฝายหินทั้งสาม ได้พิสูจน์แล้วว่าสามารถทดน้ำเข้าปากเหมืองได้จริงจนถึงปัจจุบัน ซึ่งแม้แต่ในฤดูแล้งยังสามารถทดน้ำให้มีระดับสูงกว่าระดับสันฝายหินทิ้งทั้งสามแห่งได้ โดยกลุ่มผู้ใช้น้ำรับทราบและใช้งานจริงตลอดมา กลุ่มผู้ใช้น้ำได้ลงนามใน MOU เห็นชอบให้รื้อฝายได้ การรื้อฝายหินทิ้งทั้งสามเพื่อลดความรุนแรงของน้ำท่วม ไม่ได้สร้างผลกระทบด้านการใช้น้ำกับกลุ่มผู้ใช้และยังช่วยประชาชนในพื้นที่น้ำท่วมอีกนับแสนครัวเรือน รวมทั้งเป็นการคืนธรรมชาติให้แม่น้ำปิง ตะกอนในแม่น้ำจำนวนมากและฝายหินทิ้งเป็นสิ่งกีดขวางทางน้ำ ทำให้ระดับน้ำในช่วงน้ำหลากจะยกตัวสูงขึ้นกว่าปกติมาก ทำให้เกิดการเอ่อล้นตลิ่งเพิ่มขึ้นมากจนเกิดน้ำท่วม ซึ่งกิจกรรมการขุดลอกและปรับสภาพฝายต้องทำควบคู่กันถึงจะสามารถลดระดับน้ำท่วมลงได้ผลจริง
จากการดำเนินการโครงการขุดลอกและได้ปรับสภาพฝายไปบางส่วนแล้ว พบว่าตอนเกิดพายุสองครั้งที่ผ่านมา มีมวลน้ำหลากเข้ามา ตรวจวัดค่าระดับน้ำในแม่น้ำปิงเขตเมืองลดลงอย่างเห็นได้ชัดเมื่อเทียบกับระดับน้ำก่อนทำโครงการ(เทียบกับอัตราการไหลของแม่น้ำปิงในเขตเมืองที่เท่ากัน) มาตรการแก้ไขน้ำท่วมล้นตลิ่ง มีหลากหลายวิธีต้องทำผสมผสานกัน บางอย่างต้องใช้เวลานานทั้งในข้อกฏหมายและพื้นที่ แต่ความเดือนร้อนประชาชนรอไม่ได้ ดังนี้การแก้ในระยะเร่งด่วนให้ตรงจุดจึงจำเป็นต้องทำการขุดลอกและปรับฝายก่อน ซึ่งช่วยลดความรุนแรงได้จริง ขอทำความเข้าใจในเหตุผลทางวิชาการที่เป็นวิทยาศาสตร์ กับข่าวท่านประธาน กสม. มีหนังสือถึงนายกรัฐมนตรี ขอให้ทบทวนการรื้อฝายพญาคำ ฝายหนองผึ้งและฝายท่าวังตาล จ.เชียงใหม่ https://www.facebook.com/share/p/16LkTeAFyQ/
